Shkruan: Tomislav Marković
Poetët ankohen prej dekadash se askush nuk ua lexon poezinë. Librat me poezi nuk janë në listat e librave më të lexuar dhe më të shitur, shumica e librarive nuk kanë një seksion të veçantë për këtë zhanër të letërsisë dhe botuesit nuk rrëmbejnë vërtet dorëshkrime me poezi, vendore dhe të përkthyera. Sikur askush nuk beson më se vargjet kanë diçka të rëndësishme për të thënë, e lëre më që poezia është forma më e lartë e gjuhës.
Mirëpo, kohët e fundit vërehen dukuri që dëshmojnë se të rinjtë janë ende të prirur drejt poezisë. Ata jo vetëm që lexojnë poezi, por edhe shkruajnë vargjet e tyre të preferuara në muret e qyteteve dhe qytezave anembanë Serbisë dhe vendeve të ashtuquajtura serbe. Dashamirët e poezisë vendosën t’i nxjerrin vargjet nga bllokimi, t’i bëjnë pjesë të hapësirës publike dhe të përditshmërisë së qytetarëve, të ndërthurin letërsinë dhe jetën, tërësisht në frymën e lëvizjeve avangarde.
Të gjithë do të kopjojnë poezinë
Të udhëhequr nga slogani “Poezia në rrugë!”, të rinjtë përqafuan bojën dhe llakun dhe poetizuan ndërtesa të panumërta banimi, institucione zyrtare dhe hapësira të tjera urbane. Ky fenomen është përhapur aq shumë sa është pothuajse e pamundur të kalosh nëpër qytet pa hasur në një varg. Ndoshta profecia e vjetër poetike “Të gjithë do të shkruajnë poezi” nuk do të realizohet, por nuk është e largët dita kur do të realizohet diçka e ngjashme: Të gjithë do të kopjojnë poezinë. Kuptohet, veprimi i kopjuesve anonimë të vargjeve tani për tani vuan nga uniformiteti, monotonia dhe ngushtësia, sepse ata vazhdimisht shkruajnë një dhe të njëjtin varg, por nga diku duhet nisur.
Vargu më i njohur që zbukuron fasadat e Silesisë thotë: Kur ushtria kthehet në Kosovë… Shumë gabimisht mendojnë se është një fragment i një kënge origjinale popullore, por në fakt është një varg i shkruar nga i “bekuari” Mitropoliti Amfilohije Radoviq. Poetit të Çernorizës i pëlqente të këndonte, veçanërisht këngën “Ječam žela”. Natyrisht që sa ishte gjallë, pasi u nda nga jeta, nuk ka shumë kohë për interpretime vokale.
Siç mësojmë nga burime të mirëinformuara nga Serbia Qiellore, të cilët dëshiruan të mbeten anonime, mitropoliti është i zënë me disa aktivitete të tjera në banesën e tij të re: herë ziejë në një kazan të nxehtë, herë lahet në një lumë. gjak, nganjëherë mban thasë plot me para atje- këtu, ora po piqet në skarë në varrin e djegur, e kështu me radhë, rreth e rrotull, pa pushim, pafund. Kujt i intereson një këngë në errësirën më të madhe ku ai mbytet vazhdimisht nga të qarat dhe kërcëllim dhëmbësh?
Një ribërje e Amfilochius
Elem, derisa jetonte në këtë luginë të lotëve, të cilën rregullisht e ujiste me lotët e të tjerëve, Amfilohije këndonte, ndaj iu drejtua këngës popullore “Elbi i dëshirës”. Mitropoliti nuk ishte i kënaqur me versionin origjinal (poeti i panjohur gojor nuk e krijoi poezinë sipas kritereve strikte estetike kishtare), ndaj u detyrua ta ripunonte në përputhje me kuptimet e tij artistike dhe ideologjike.
Kështu, Amfilochius e ktheu një këngë dashurie, dasme në një këngë luftarake, luftënxitëse që kërkon shërbimin ushtarak dhe masakrën. Që gjithçka të mos mbetej pjesë e traditës orale dhe interpretimeve të herëpashershme vokale, mitropoliti publikoi një version të ri të këngës në librin e tij “Kosova është koka e Lazarevit”. Ai nuk na informoi për pjesët e tjera të trupit të princit të ndjerë Amfilohije, kështu që deri më sot nuk kemi marrë vesh nëse Republika Srpska është mushkëria e majtë e Llazarit, Vojvodina – pankreasi i tij dhe Mali i Zi – syri i tretë.
Brezi i ri i fansave e pranoi me entuziazëm ribërjen e Metropolitanit, që do të thotë – ata e gjetën veten në tekst, kështu që nën mbulesën e natës aplikojnë vargun e tyre të preferuar në mbishkrimet e rrugës. Të rinjtë dashamirës të poezisë nuk e bëjnë falas, gjetën një sponsor që nuk do që t’i përmendet emri, por do të thuhej se ka lidhje me shtetin dhe regjimin. Siç njoftoi së fundmi nga shoqata “Krokodil”, vizatimi i një grafiti kushton rreth 700 euro, në vetëm nja dy ditë në korrik janë shfaqur mbi 50 mbishkrime me përmasa mesatare prej 40 metrash katrorë, çka do të thotë se e gjithë fushata për popullarizimin e poezisë kushton. të paktën 35.000 euro. Kjo është një shifër minimale, ne nuk llogaritim rrogë ditore dhe nate për artistët e rinj, është e vështirë të besohet se – çfarë do të thoshin mjeshtrit – ata nuk i ngarkojnë duart.
Në pafundësi të shëmtuar
Shoqata “Krokodil” po përpiqet ta zgjidhë problemin e përhapjes së urrejtjes dhe nxitjes së luftës duke përdhosur hapësirën publike me grafite luftarake. Së bashku me disa organizata të tjera joqeveritare, ata po përgatisin propozime për ndryshime në ligjin për rregullimin e gjuhës së urrejtjes në hapësirat publike dhe vandalizmin e mureve, si dhe një peticion që do të nënshkruhet nga qytetarët, i cili do të jetë gati deri në fund të këtij viti. viti.
Për shkak të luftës kundër nacionalizmit militant, ata janë vazhdimisht në shënjestër të pseudopatriotëve ishullorë, nderohen me fyerje dhe shpifje, marrin kërcënime në rrjetet sociale, por edhe padi të çmendura nga autoritetet shtetërore për heqjen e grafiteve nga Instituti i Kimisë, Teknologjisë. dhe Metalurgjia në Beograd. Ngacmuesit nuk ndalen me kaq, ata së fundi kanë shkruar grafite fyese seksiste pranë ndërtesës ku jeton Sofija Todoroviq nga Nisma e të Rinjve për të Drejtat e Njeriut, me një mesazh të qartë – ne e dimë se ku jetoni. Sot në Serbi nuk është e lehtë të jesh normal dhe kjo “sot” ka tre dekada e gjysmë dhe nuk ka ndërmend të përfundojë.
Gjithçka është e qartë për mbishkrimet, huliganët që paraqiten si tifozë, shtetin e kriminalizuar, regjimin e Vuçiqit, ideologjinë serbe të madhe, botën serbe, dëshirën për të zgjeruar territorin, trashëgiminë e Sllobodan Millosheviqit dhe ventrilokuistëve të tij, e cila është e gjallë dhe e gjallë. , karakteri dhe veprimet e Amfilohit, përkrahja e projektit kriminal të kishës, mohimi i krimeve dhe fajësia për luftërat dhe masakrat, mania nacionaliste që shkatërron Serbinë dhe kërcënon të gjithë fqinjët e saj. E gjithë kjo është thënë dhe shpjeguar njëqind e një mijë herë, është e vështirë të shkruash diçka të re për një realitet që është mbërthyer në një pafundësi të ndyrë dhe duke përsëritur të njëjtën matricë ogurzezë, por të shkretë dhe të mërzitshme.
Kuajt e dhëndrit dhe kalorësit
Në të gjithë rrëfimin për mbishkrimet në Serbi dhe rrethinat e saj, ndërhyrja poetike e Amfilochius është ndoshta më interesante. Metropoliti ndjeu nevojën për të bërë një këngë për mallin për dashurinë në himnin e një luftëtari. Në versionin origjinal, vajza i drejtohet korrës së elbit dhe shpreson që kuajt e dasmës, të saj ose të vëllait, do ta thërrasin, megjithëse preferon burrat e saj të dasmës, ndaj shpreson për një martesë të afërt. Në trajtimin e Amfilochius, kuajt e dasmës zhduken dhe shndërrohen në mënyrë magjike në kalorës. Origjinali thotë: “Të thirrën kuajt e dasmës; kuajt të ftuan në dasmë, nënë. Në vend të atyre vargjeve mitropoliti futi këto fryte të SMB-së së tij: “Kuajt kalorës e thërrisnin, / Kuajt kreshnik e thërrisnin, nëna, kuajt e thërrisnin. / Korri kuajt e ushtrisë së lavdishme serbe, / Korri kuajt, nënat, e ushtrisë së lavdishme serbe. / Kur të kthehet ushtria në Kosovë, / Kur ushtria, nëna, të kthehet në Kosovë”.
Shkrimtari dhe kryetari i Shoqatës “Krokodil”, Vladimir Arsenijeviq, foli për këtë së fundmi në një konferencë për media, duke thënë se “kënga është në të cilën një vajzë fantazon për dashurinë, për martesën, për martesën, për lumturinë e jetës dhe ja ku. mbaron kënga, pa përmendur asnjë ushtri, nuk ka kthim, nuk ka asgjë – e kthyer në një vajtim militarist për kthimin e ushtrisë në Kosovë dhe rimarrjen e atyre pikave simbolike të rëndësishme për kulturën serbe në Kosovë”.
Më intereson çfarë e shtyu Amfilochius-in të përdhoste një këngë dashurie popullore. Unë e kuptoj militarizmin, nacionalizmin serbomadh, nxitjen e luftës dhe masakrës, adhurimin e kriminelëve, spastrimin etnik dhe gjenocidin, gjithçka është e qartë. Por pse të përzieni një këngë për një vajzë që dëshiron dashurinë dhe martesën në atë rrëmujë vdekjeprurëse? Pra, ka kaq shumë këngë luftëtarësh. Amfilohije mund të kishte kënduar “Po dridhem, lulet më dridhen në shkurre, do të vrasim, do të thermë ata që nuk duan të jenë me ne”.
Ai mund të këndonte edhe “Kush e thotë këtë, kush gënjen – Serbia është e vogël? Ajo nuk është e vogël, nuk është e vogël, ka bërë tre luftëra… Dhe do të jetë përsëri. Dhe përsëri, nëse jeni me fat.” Ai mund të këndonte “Shkoni në betejë, të gjithë heronj, shkoni dhe mos u pendoni për jetën tuaj”. Ai mund të këndonte gjithçka dhe gjithçka, ka kaq shumë këngë që festojnë luftën, betejën, vrasjen, zgjedhja është praktikisht e pafund. Dhe ai mund të shkruante një grup marshimi vetë, dhe ta këndonte atë në panaire, ai gjithsesi shkruante tekste.
Nomen est pomen
Më duket se dy motive ishin kyçe për interpolimin e Amfilochius. E para është përdorimi i një kënge popullore për të futur agjendën e vet ideologjike, për të krijuar iluzionin se vargjet e reja nuk janë futur sot dhe këtu, por se kanë qenë gjithmonë pjesë e asaj kënge popullore. Dhe meqenëse poezia gojore ka statusin e një gjëje të shenjtë, shprehje e shpirtit të mbarë kombit, të krijohet përshtypja se i gjithë populli serb që nga kohra të lashta vetëm e ka ëndërruar kthimin e ushtrisë në Kosovë dhe ka kënduar një këngë për atë.
Një motiv tjetër është dëshira e parezistueshme për të përdhosur këngën e dashurisë, për të zëvendësuar erosin me thanatos, për të zëvendësuar dashurinë me urrejtjen. Sepse në atë ndërhyrje të Amfilokit pasqyrohet thelbi i ideologjisë së vdekjes, dhunës, së keqes dhe shkatërrimit. Adhuruesit e kultit të vdekjes ofendohen nga dashuria, por vetë mendimi i urrejtjes dhe luftës i hedh ata në rrëmbim dhe ekstazë. Kur përmendet ushtria dhe lufta, zemrat e tyre thjesht kërcejnë nga gëzimi, shkrihen nga dashuria. Dhe kur përmend emocionet normale njerëzore, dëshirat dhe gëzimet, mbi të gjitha dashurinë, shkakton përbuzje tek ata.
Këtij lloji i përkasin armiqtë e jetës dhe të ekzistencës, dashamirës të asgjësimit dhe të mosqenies – të gjithë ata të vetëshpallur patriotë të vetëshpallur. Ideologjia, Besëlidhja e Kosovës dhe histori të tjera shërbejnë vetëm si maskë për nekrofilinë. Faleminderit Mitropolitit Amfilochius që e bëri të qartë këtë të vërtetë me ripërpunimin e këngës së dasmës. Jo më kot Risto mori emrin monastik të Amfilokisë – dy toga të ushtrisë, pra dy radhë ushtarësh në një falangë. Po, ka njerëz për të cilët vlen vërtet thënia latine “Nomen est omen”. Edhe pse në rastin e tij thënia mund të lexohej edhe “Nomen est pomen”. Dhe rojet e trashëgimisë së Amfilochius mund të paktën një herë t’i bëjnë homazhe poetit të tyre të preferuar dhe të shkruajnë në ndonjë mur serb: Kur dy toga të ushtrisë të kthehen në Kosovë.
Lini një Përgjigje